“İmparatorluk Çağı”, Eric Hobsbawm’ın tabiriyle artık yerini ulus devletlerin çağına bırakırken, yeniden keşfetme ve yeniden benimseme ilişkisiyle geçmiş ve şimdiki zaman arasında tınılar birleştiriliyordu. İnsanların kendilerini duygusal olarak uluslarıyla özdeşleştirmeleriyle birlikte siyasi açıdan harekete geçmeye hazır oldukları hissini pekiştiren anların bütünleşmesi milliyetçiliklerin kurgusunda başvurulan sembolik unsurların doğmasını beraberinde getirir. Mitler, ritüeller ve hatıralar tarihsellik üzerinden toplumsal gerçekliğe dönüşür. Kültürel unsurların aynı seste karar etmelerini sağlayacak repertuvarın en önemli ortak bilinç yaratan faktörüyse dildir. Dil ile birlikte kolektif hafıza ürünü olarak paylaşıla gelen gelenekler önceki nesillerin fiili varlığını tarihsel bilgi yaratma süreciyle devamlılık hissi oluşturacak şekilde bir söyleme dönüştürür. Dilin dışında milli marş ya da bayrak gibi unsurlar da bu bağları ve milli kimlik anlayışını güçlendirmekte yardımcıdır. Bir ulusun üyelerinin iç dünyasına en çok etki eden ideolojik kullanım ağına sahip araç müziktir. Çünkü müzik, kültürün ve siyasi bağlamda bir duygunun, tutumun ortak ilişkiler ağının birleştirici işaretidir. Bu yolla bağımsız ve gerçek bir geçmişe erişmek için “millilik” kavramı içinde mevcut seslerin içinden hakikat çıkarılacaktır. Balkanlarda, Ortadoğu’da ya da Doğu Avrupa’da politik ulus inşaları aynı zamanda kültürel inşa sürecine de dönüşecektir. Türkiye’deki süreç Osmanlı son yüzyılından Cumhuriyet’e uzanan tarihsel akış içinde biçimlenmiştir. Özellikle ideolog Ziya Gökalp’in ortaya koyduğu Türk müziğinin kökenine ait fikirler ateşli tartışmaları Cumhuriyet Türkiye’sinin gündemine taşımıştır. Söz konusu durum 1930’lu yılların siyasi evreninde kültürel bir konunun ne denli belirleyici olabildiğinin de işareti olmuştur. Bu makalede erken Cumhuriyet döneminde müzik ve milli kimlik arasındaki ilişkiye dair durum tarihsel müzikoloji perspektifinde sosyokültürel bileşimlerin yansımalarıyla ele alınacaktır.

Millilik, Cumhuriyet, Türk Müziği, Ulus, Ziya Gökalp