İnsanoğlu sürekli olarak içinde yaşadığı çevreyi ve çevresini kuşatan nesneleri güzelleştirmek için farklı süsleme yöntemlerine başvurmuştur. Zamanla süsleme yöntemlerinin çeşitlenmesi farklı el sanatlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Türk el sanatlarından biri olan işleme sanatının, ilk çağdan günümüze kadar olan süreçte, farklı eşyalar üzerine uygulandığı bilinmektedir. Özellikle geçmiş tarihlerde insanoğlu, toplumda bir üstünlük ve statü göstergesi olarak kıymetli el dokumalarını ve giysilerini işlemelerle süslemeyi tercih etmiştir. Ayrıca işleme sanatı farklı medeniyetler arasındaki ticaretin gelişmesine de neden olmuştur. Bu bağlamda işlemeler, estetik güzelliklerinin yanı sıra, üretildiği döneme ait günümüze çok fazla bilgi aktaran önemli veri kaynakları arasında yer almaktadır. Bu nedenle gelecek kuşaklara bu bilgileri aktarmak adına önemli kültürel varlıklardan biri olan Türk İşlemelerinin, Türk adetlerinden olan çeyiz geleneği ile korunarak kuşaktan kuşağa aktarımı sağlanmıştır. Türk gelenek ve görenekleri içerisinde yer alan kız çocukları evlilik çağına gelinceye kadar gerek ailesi gerekse kendisi tarafından ürettiği çeyizlerini çeyiz sandığı adı verilen (farklı malzemeler ve tekniklerle üretilen) sandıklarda saklamışlardır. Böylece çeyizler içerisinde yer alan işlemeli çarşaf, minder, örtü, başörtüsü, giysi gibi eşyalar, sandıklarda saklanarak anadan kızına aktarılmıştır. Günümüzde işleme sanatı artık yeterli ilgiyi görememektedir. Genç kızların eğitim veya çalışma hayatları için çok fazla zaman ayırmaları ve işleme sanatının üretimi için yoğun emek ihtiyacının olmasıyla bu sanat artık geleneksel yöntemlerle üretilememektedir. En önemlisi ise gelişen teknolojiye yenik düşerek yok olma tehdidi içerisindedir. Bu sanatın gelecek kuşaklara aktarımı ve devamlılığı açısından çeyiz geleneği içerisinde işleme sanatının tüm örneklerinin incelenmesi ve tespit çalışmalarının yapılması önem teşkil etmektedir. Makalede Türk çeyiz geleneği içerisinde işleme sanatı incelenerek bazı görsel örnekler üzerinden bu önemli süsleme sanatının günümüze aktarımının sağlanması hedeflenmiştir.

Türk İşleme Sanatı, Çeyiz, Kültürel Varlık, Geleneksel Sanat, Süsleme Sanatı