Bu çalışmada sanat üzerine yapılan araştırmalar çok disiplinli bir açıdan tarihsel olarak ortaya konulmuş ve sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmada estetik, sosyokültürel ve ilişkisel olmak üzere üç yönelim olduğu saptanmıştır. Sanat üzerine yapılan çalışmalar Aydınlanma felsefesiyle birlikte 17. yüzyılda estetik yönelimle beraber başlamıştır. Estetik yönelim sanat üzerine yapılan araştırmaların başlangıcı olmasının yanında halende en önemli yönelimidir. Estetik yönelimin sanatı güzel ve yüce kavramları üzerinden kavramaya çalıştığı söylenebilir. Estetik yönelime karşı ortaya çıkan sosyokültürel yönelim ise idealist felsefeye karşı olan sosyalist ve diğer muhalif teorisyenler ile sosyal bilimciler tarafından savunulmuştur. Sosyokültürel yönelim, sanatı toplumsal, tarihsel ve kültürel olanın bir yansıması olarak görmektedir. Bu her iki yönelim de birbirlerine çeşitli eleştiriler getirmişlerdir. Sosyokültürel yönelim, estetik yönelimin sanata tözcü ve idealist bir biçimde yaklaştığını iddia ederken; estetik yönelim, sosyokültürel yönelimin indirgemeci olduğunu söylemektedir. İlişkisel yönelim ise bu yönelimlerin bir sentezini ortaya koymak amacıyla 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır. İlişkisel yönelim, sanatın sanat ürünü ve sanatçı üzerinden yapılan çözümlemelerine karşı çıkmıştır ve sanatın bir alan veya dünya içerisinde oluştuğunu iddia etmiştir. Sosyal ve beşeri bilimlerde sanat araştırmalarını sınıflandıran ve haritalamayı amaçlayan bu makale bahsedilen çabadan ortaya çıkan teorik yönelimleri ortaya koymuştur. Bu çalışmada ortaya konulan yönelimler alana dair mutlak bir sınıflandırma yapmak yerine eğilimlerin daha iyi anlaşılabilmesi için ideal tipler ortaya koymuştur.

sanat araştırmaları, estetik yönelim, sosyokültürel yönelim, ilişkisel yönelim, sosyal ve beşeri bilimler

In this study, research on the art has been presented and classified historically from a multidisciplinary perspective. In this classification, it was determined that there are three tendencies: aesthetics, sociocultural and relational. The works on art started with the philosophy of Enlightenment in the 17th century with aesthetic tendency. Aesthetic tendency is the beginning of the research on art and still its most important tendency. It can be said that aesthetic tendency tries to grasp the art through its beautiful and sublime concepts. The sociocultural tendency that emerged against aesthetic tendency has been defended by socialist and, other opposition theorists and social scientists who are against idealist philosophy. Sociocultural tendency sees the art as a reflection of the social, historical and cultural area. Both these tendencies have brought various criticisms to each other. While sociocultural tendency claims that aesthetic tendency approaches to art essentialist and idealist way; aesthetic tendency says that sociocultural tendency is reductionist. Relational tendency emerged in the second half of the 20th century to reveal a synthesis of this tendency. Relational orientation opposed the analysis of art through art product and artist and claimed that art occurred within a field or world. In this article, which classifies the art researches in social science and humanities and aims to map it, has revealed the theoretical tendencies resulting from this effort. The tendencies emerge in this study have provided ideal types for better understanding of trends rather than an absolute classification of the area.

art research, aesthetic tendency, sociocultural tendency, relational tendency, social and human science