İnsanoğlu sürekli olarak içinde yaşadığı çevreyi ve çevresini kuşatan nesneleri güzelleştirmek için farklı süsleme yöntemlerine başvurmuştur. Zamanla süsleme yöntemlerinin çeşitlenmesi farklı el sanatlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Türk el sanatlarından biri olan işleme sanatının, ilk çağdan günümüze kadar olan süreçte, farklı eşyalar üzerine uygulandığı bilinmektedir. Özellikle geçmiş tarihlerde insanoğlu, toplumda bir üstünlük ve statü göstergesi olarak kıymetli el dokumalarını ve giysilerini işlemelerle süslemeyi tercih etmiştir. Ayrıca işleme sanatı farklı medeniyetler arasındaki ticaretin gelişmesine de neden olmuştur. Bu bağlamda işlemeler, estetik güzelliklerinin yanı sıra, üretildiği döneme ait günümüze çok fazla bilgi aktaran önemli veri kaynakları arasında yer almaktadır. Bu nedenle gelecek kuşaklara bu bilgileri aktarmak adına önemli kültürel varlıklardan biri olan Türk İşlemelerinin, Türk adetlerinden olan çeyiz geleneği ile korunarak kuşaktan kuşağa aktarımı sağlanmıştır. Türk gelenek ve görenekleri içerisinde yer alan kız çocukları evlilik çağına gelinceye kadar gerek ailesi gerekse kendisi tarafından ürettiği çeyizlerini çeyiz sandığı adı verilen (farklı malzemeler ve tekniklerle üretilen) sandıklarda saklamışlardır. Böylece çeyizler içerisinde yer alan işlemeli çarşaf, minder, örtü, başörtüsü, giysi gibi eşyalar, sandıklarda saklanarak anadan kızına aktarılmıştır. Günümüzde işleme sanatı artık yeterli ilgiyi görememektedir. Genç kızların eğitim veya çalışma hayatları için çok fazla zaman ayırmaları ve işleme sanatının üretimi için yoğun emek ihtiyacının olmasıyla bu sanat artık geleneksel yöntemlerle üretilememektedir. En önemlisi ise gelişen teknolojiye yenik düşerek yok olma tehdidi içerisindedir. Bu sanatın gelecek kuşaklara aktarımı ve devamlılığı açısından çeyiz geleneği içerisinde işleme sanatının tüm örneklerinin incelenmesi ve tespit çalışmalarının yapılması önem teşkil etmektedir. Makalede Türk çeyiz geleneği içerisinde işleme sanatı incelenerek bazı görsel örnekler üzerinden bu önemli süsleme sanatının günümüze aktarımının sağlanması hedeflenmiştir.

Türk İşleme Sanatı, Çeyiz, Kültürel Varlık, Geleneksel Sanat, Süsleme Sanatı

Mankind has always applied different decoration methods to beautify the environment in which he lives and the objects surrounding it. The diversification of decoration methods over time has led to the emergence of our different handicrafts. It is known that embroidery, which is one of our handicrafts, has been applied on different items from the first age to the present. Especially in the past, human beings preferred to decorate their precious hand-woven and clothes with embroidery as a sign of superiority and status in society. In addition, the art of embroidery has also led to the development of trade between different civilizations. Thus, in addition to their aesthetic beauty, embroideries are among our important data sources that convey a lot of information about the period in which they were produced. For this of our important cultural assets, has been preserved with the dowry tradition, which is one of our Turkish customs, and transferred from generation to generation. The girls, who are among the Turkish traditions and customs, kept their dowry, which was produced by both their families and themselves, in chests called dowry chests (produced with different materials and techniques) until they reached the age of marriage. Thus, items such as embroidered sheets, cushions, covers, headscarves, clothes, etc., included in dowries were stored in chests and transferred from mother to daughter. Today, the art of embroidery can no longer receive enough attention. Because young girls spare a lot of time for their education or working life and there is a need for labor for the production of this art, this art can no longer be produced with traditional methods, most importantly, it is in danger of extinction by succumbing to the developing technology. In terms of the transfer and continuity of this art to future generations, it is important to examine some examples of the art of embroidery within the dowry tradition. In the article, the art of embroidery within the Turkish dowry tradition is examined and it is aimed to transfer this important ornamental art to the present through some visual examples.

Turkish Embroidery Art, Dowry, Cultural Heritage, Traditional Art, Decorative Art