Henry Miller, şüphesiz tüm zamanların en tartışmalı yazarlarından biridir. Alışılmadık dili ile tanınan Miller'ın yarı otobiyografik yapıtları, birçok araştırmacının ilgisini çekmiştir. Yaşadığı dönemde ve sonrasında Miller’ın kitapları kimi eleştirmenler tarafından edebi değerden yoksun, sanat eseri olmaktan uzak görülürken; kimi araştırmacılar tarafından ise felsefi boyutu öne çıkarılarak övgü almıştır. Miller’ın yapıtlarının sanat eseri olarak görülmemesinde sunulan gerekçe, içerdiği iddia edilen müstehcen unsurlardır. Bu noktada, edebiyat ürünleri aracılığıyla sanat ve müstehcenlik kavramlarının ilişkiselliğini sorgulamak ve toplumsal hareketlilik kapsamında verileri saptamak önemli bir araştırma konusu olmaktadır. Henry Miller’ın Yengeç Dönencesi yapıtı 1934 yılında Paris’te yayımlanmış ve 1961 yılına kadar müstehcen bulunduğu gerekçesiyle kendi ülkesi olan Amerika Birleşik Devletleri’ne sokulmamıştır. 1961 yılında, uzun süren davalar sonucunda Miller’ın eserleri, edebi eser olarak kabul edilmiş ve yasak kaldırılmıştır. Türkiye’de ise Oğlak Dönencesi kitabı 1985 yılında Aylin Sağtür çevirisi ile yayımlanmış; ancak müstehcen bulunarak toplatılmış ve iki yıl süren dava sonunda çevirmen ve yayınevine yüklü para cezası verilmiştir. Bunun üzerine kırk yayınevi birleşerek aynı çeviriyi, kitabın başına iddianame ve savunmayı ekleyerek yayımlamışlardır. Hukuki süreç yeniden gündeme gelse de iddianame yayımlamak suç unsuru içermediği için tüm yayınevleri beraat etmiştir. Kitap, 2014 yılında Avi Pardo çevirisiyle yeniden yayımlanmıştır. Müstehcenlik ve kısıtlar üzerinden Henry Miller’ın Oğlak Dönencesi kitabı çevirilerinin dolaşımı, Türk edebiyat alanında zengin bir çalışma alanı sunmaktadır. Bu çalışmada amaçlanan, sanat eserlerindeki “müstehcenlik” tartışmasını Çeviri sosyolojisi yöntemsel yaklaşımı çerçevesinde ele alarak, Oğlak Dönencesi’ni, belirtilen iki çevirisi üzerinden, yeniden okumaktır. Ayrıca, çeviri ediminin, metnin başka bir dile aktarılmasının ötesinde, içinde bulunduğu toplumsal koşulların ne denli etkisinde kaldığına ve ne/nasıl biçimlendiğine odaklanılacaktır.

Henry Miller, Oğlak Dönencesi, müstehcenlik, çeviri pratiği, çeviri sosyolojisi.